بسیاری از سرمایه‌گذاران هنگام تصمیم‌گیری برای خرید و فروش، احساسی عمل کرده و زمانی که بازار سهام در نوسان است نمی‌توانند احساسات خود را کنترل کنند. با وجود نوسانات بازار به راحتی ممکن است گرفتار ترس یا هیجان شوید. اقدام کردن از روی احساسات در حوزه سرمایه‌گذاری می‌تواند دردسرساز باشد. اگرچه بسیاری از مردم می‌دانند احساسی عمل کردن، رفتار صحیحی نیست اما اجتناب از آن هم کار دشواری است. در این مطلب از رده برخی از تله‌های رفتاری که ممکن است سرمایه‌گذاران قربانی آن‌ها شوند و نکات ما برای اجتناب از آن‌ها آورده شده است.
درک رفتار سرمایه‌گذاران
اجتناب از احساسات و منطقی رفتار کردن در بازار سهام ممکن است برای ما انسان‌ها طبیعی نباشد. در واقعیت، منطقی عمل کردن در بازار سهام دشوار است، به خصوص زمانی که بازار دچار نوسان باشد. به همین دلیل مهم است به جای ریسک کردن‌های غیرضروری، طبق برنامه‌های مالی دقیق با تمرکز بلندمدت پیش بروید. مثلاً سرمایه‌گذاران تمایل دارند از اکثریت پیروی کنند. آن‌ها به اخبار و رسانه‌های اجتماعی گوش می‌دهند و در صورت رشد یک سهم، آن را می‌خرند و سپس بسته به قیمت‌های بازار، با کاهش ارزش سهم، آن را می‌فروشند.
لنگراندازی که یک تکنیک رایج در بازاریابی است، سرمایه‌گذاران را ترغیب می‌کند تا ارزش خاصی برای چیزی (شاید یک سهم) در نظر بگیرند، فارغ از این که ارزش ذاتی آن چه باشد. بعضی از سرمایه‌گذاران علیرغم دو برابر کردن سرمایه‌گذاری‌های موفق خود، همچنان سرمایه‌گذاری‌های ناموفق را نگه می‌دارند به امید این که روزی رشد کند. این نوع رفتار می‌تواند باعث شود که سرمایه‌گذاران بدون اهمیت دادن به شرایط بازار، پول خود را در هر جایی سرمایه‌گذاری کنند. در واقع این‌گونه تصمیمات باید بر اساس عملکرد مالی و بازاری گرفته شوند و نه عملکرد شما در گذشته. پس از درک رفتار‌های رایج بین سرمایه‌گذاران و تله‌های روانی، می‌توانید در موقعیت بهتری از لحاظ سرمایه‌گذاری قرار بگیرید.
تله‌های روانی که سرمایه‌گذاران باید از آن‌ها اجتناب کنند
در حالی که ممکن است اشتباهات زیادی در بازار‌های مالی رخ دهد، اما این موارد برخی از رایج‌ترین رفتار‌های منفی هستند که باید از آن‌ها اجتناب کنید:
تله لنگراندازی
لنگراندازی یک نوع تله سرمایه‌گذاری است که تصور می‌کنید چیزی در حال حاضر ارزشمند است فقط به این خاطر که در گذشته زمانی ارزشمند بوده است، یا به نظر می‌رسد که مشابه یک چیز ارزشمند دیگر باشد. اگر دیدید یک فروشگاه کالایی را که قیمت آن 100 هزار تومان بود، به قیمت 70 هزار تومان می‌فروشد ممکن است فکر کنید شانس به شما رو کرده و با خرید آن کالا به قیمت 70 هزار تومان، نفع برده‌اید. در حالی که کاهش قیمت شاید به این خاطر بوده که کسی حاضر به خرید آن کالا نیست و اصلاً به اندازه 100 هزار تومان نمی‌ارزیده است. همین موضوع می‌تواند درباره خرید یا نگهداری سهام‌های بیش از حد ارزش‌گذاری شده صدق کند.
تله کوری
تله کوری زمانی اتفاق می‌افتد که سرمایه‌گذار بداند یک سهم در حال نزول است، اما تصمیم می‌گیرد سیگنال‌های خطر قریب‌الوقوع را نادیده بگیرد. به این به عنوان تلاشی ناخودآگاه برای نادیده گرفتن حقیقت نگاه کنید.
تله تأییدیه
این تله زمانی اتفاق می‌افتد که یک سرمایه‌گذار ببیند سرمایه‌گذاران مستقل دیگر هم شرایط مشابه او را دارند و تصور کند انتخاب درستی کرده است. مثلاً اگر کسی در یکی از این گروه‌های مجازی بورسی اعلام کند که سهام خود را نگه می‌دارد و شما هم بر مبنای حرف او تصمیم به نگه داشتن سهام بگیرید، احتمالاً به دام تله تأیید افتاده‌اید.
تله هیجان غیرمنطقی
در بازار سهام، عملکرد گذشته تضمینی برای نحوه عملکرد در آینده نیست. هیجان غیرمنطقی تله‌ای است که در آن سرمایه‌گذاران در رابطه با یک سرمایه‌گذاری موفق هیجان‌زده می‌شوند و بیشتر می‌خرند. این شرایط معمولاً منجر به ایجاد حباب می‌شود، حالتی که در آن قیمت‌ها به دلیل خرید‌های زیاد و غیرمنطقی سرمایه‌گذاران همچنان بالا می‌رود و تقاضا افزایش می‌یابد. نهایتاً اگر دارایی آن‌طور که انتظار می‌رود عمل نکند این حباب می‌ترکد.
تله شبه قطعیت
در برخی موارد سرمایه‌گذاران زمانی که نسبت به دریافت سود مطمئن هستند، طرح‌های دیگر را در نظر نمی‌گیرند اما اگر احساس خطر کنند ریسک‌پذیرتر می‌شوند. این برعکس کاری است که آن‌ها در چنین موقعیت‌هایی باید انجام دهند. اگر معمولاً به تدریج در دارایی‌های ایمن و بلندمدت سرمایه‌گذاری می‌کنید اما روی دارایی‌های نامطئمن ریسک کرده و سریع عمل می‌کنید، احتمالاً قربانی این نوع تله سرمایه‌گذاری روانی هستید.
تله نسبیت
اگر هنگام پر کردن سبد سرمایه‌گذاری خود بیش از حد به سرمایه‌گذاران دیگر توجه کنید، ممکن است ناآگاهانه در تله نسبیت بیفتید. به یاد داشته باشید که دوستان، همکاران و کاربران فضای مجازی، جای شما نیستند! آن‌ها شاید خیرخواه شما نباشند یا به اهداف مالی شما اهمیتی ندهند.
تله برتری
افرادی که در چنین تله‌ای افتاده‌اند تصور می‌کنند باهوش‌تر از دیگران هستند و می‌توانند از سایر سرمایه‌گذاران پیشی بگیرند. با این حال، پیش آمده است که حتی بهترین مدیران صندوق‌های سرمایه‌گذاری هم ضعیف عمل کنند. اگر سرمایه‌گذاران حرفه‌ای نمی‌توانند همیشه موفق عمل کنند، ما نباید مغرور شویم و فکر کنیم می‌توانیم عملکرد بهتری داشته باشیم.
تله هزینه هدر رفته
اگر پوکر تگزاس هولدم (Texas hold ’em) بازی کرده‌اید حتماً با هزینه هدر رفته (غیرقابل بازگشت) آشنایی دارید. اگر به امید این که دست عالی با آخرین کارت به دست آورید پشت سر هم شرط‌بندی کردید اما آنچه که انتظارش را داشتید اتفاق نیفتاد، آیا باید به شرط‌بندی با وجود باخت احتمالی ادامه دهید؟ وقتی می‌دانید بازنده‌اید اما به شرط بستن ادامه می‌دهید چون قبلاً سرمایه‌ای را وسط گذاشته‌اید و خود را متعهد می‌دانید، نمونه‌ای از هزینه هدر رفته است. اگر سهام ناموفقی را که ارزشش رو به افول است نگه دارید یا بیشتر از آن بخرید فقط به این دلیل که از قبل متعهد شده‌اید، اشتباه بزرگی می‌کنید.
4 راه برای جلوگیری از سرمایه‌گذاری احساسی
4 راه برای جلوگیری از سرمایه‌گذاری احساسی وجود دارد که عبارتند از:
از قبل برای نوسانات بازار برنامه بچینید
برای مواقعی که بازار در رکود است از قبل برنامه داشتن به شما کمک می‌کند تا بدانید چه واکنشی نشان دهید و از تصمیمات احساسی که بعداً از گرفتن آن‌ها پشیمان خواهید شد جلوگیری کنید.
سبد سرمایه‌گذاری متنوع دست و پا کنید
ایجاد یک سبد متنوع از جمله خرید صندوق‌های سرمایه‌گذاری، سهام، طلا و غیره می‌تواند به شما در نیفتادن به دام‌های خرید و فروش کمک کند.
از بررسی مکرر وضعیت سهام خود اجتناب کنید
سرمایه‌گذاران باید روی بلندمدت تمرکز کنند. لزومی ندارد هر روز، هر هفته یا هر ماه وضعیت را چک کنید.
از رای اکثریت پیروی نکنید
هنگام سرمایه‌گذاری با تحقیق و بررسی‌های خود پیش بروید و منتظر رای اکثریت نباشید.
گذر از موانع برای انجام سرمایه‌گذاری موفق
بهترین راه برای غلبه بر تله‌های سرمایه‌گذاری رایج و تسلط بر روانشناسی سرمایه‌گذاری، افزایش آگاهی است. درک روانشناسی سرمایه‌گذار و متمرکز ماندن بر اهداف سرمایه‌گذاری بلندمدت می‌تواند به شما کمک کند تا متوجه هر نوع سوگیری یا اشتباه در سبد سرمایه‌گذاری خود شوید. اگر متوجه اشتباهی شده‌اید، خیلی خودتان را سرزنش نکنید چون بهترین‌ها هم گاهی مرتکب اشتباه می‌شوند. در عوض سعی کنید به شکل منطقی با موضوع برخورد کنید و سیستمی برای سرمایه‌گذاری استراتژیک داشته باشید. عملکرد خود را زیر نظر داشته باشید، ضرر‌ها را به خوبی مدیریت کنید و در استراتژی‌های سرمایه‌گذاری که استفاده می‌کنید متخصص شوید. در این صورت، دلیلی وجود ندارد که نتوانید راه خود را برای موفقیت در سرمایه‌گذاری پیدا کنید.
